Obrona cywilna

https://www.czestochowa.pl/zarzadzanie-kryzysowe

OBRONA CYWILNA

Obrona cywilna jest elementem systemu obronnego państwa i stanowi kompleks przedsięwzięć o charakterze planistycznym, organizacyjnym, szkoleniowym, inwestycyjnym, materiałowo- technicznym i zaopatrzeniowym.

Przedsięwzięcia te są realizowane przez organa administracji rządowej i samorządowej oraz jednostki organizacyjne.
Podstawowe cele i główne zadania OC w czasie pokoju i w okresie wojny.
Obrona cywilna ma na celu ochronę ludności, dóbr kultury, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.
Zadania obrony cywilnej w czasie pokoju:
• planowanie przedsięwzięć w zakresie ochrony przed skutkami działań zbrojnych zarówno ludności, jak i zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej oraz dóbr kultury
• wykrywanie zagrożeń i stwarzanie warunków do ostrzegania i alarmowania ludności
• przygotowanie schronów i ukryć dla ludności oraz utrzymanie ich w gotowości do użycia
• gromadzenie i przechowywanie indywidualnych środków ochronnych dla formacji obrony cywilnej i ludności
• wyposażenie formacji obrony cywilnej w specjalistyczny sprzęt ratowniczy, przyrządy i aparaturę do wykrywania różnego rodzaju zagrożeń
• systematyczne szkolenie w zakresie OC kadr kierowniczych administracji rządowej i samorządowej, formacji OC oraz ludności w ramach powszechnej samoobrony
• współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska, oraz usuwanie ich skutków

Decyzję o włączeniu sił obrony cywilnej do działań podejmują terenowi szefowie OC.
Zadania obrony cywilnej w czasie wojny:
• organizuje ewakuację ludności, zaciemnianie i wygaszanie oświetlenia
• organizuje i prowadzi akcję ratunkową, udziela pomocy medycznej poszkodowanym
• organizuje pomieszczenia i zaopatrzenie dla poszkodowanej ludności
• zaopatruje ludność w sprzęt i środki ochrony indywidualnej
• prowadzi likwidację skażeń i zakażeń
• pomaga w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach dotkniętych klęskami
• pomaga w budowie i odbudowie awaryjnych ujęć wody pitnej
• pomaga w ratowaniu żywności i innych dóbr niezbędnych do przetrwania
• udziela doraźnej pomocy w grzebaniu zmarłych
Obowiązki i uprawnienia organów państwowych, samorządowych i organizacji społecznych.
Centralnym organem właściwym w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju, którego na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji powołuje prezes Rady Ministrów.

Do zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju należy:
• przygotowanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej,
• ustalenie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej,
• koordynowanie przedsięwzięć i sprawowanie kontroli nad realizacją zadań obrony cywilnej przez naczelne organa administracji, terenowe organa administracji rządowej i organa samorządu terytorialnego, a także
• sprawowania nadzoru nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej.

Terenowymi organami obrony cywilnej w administracji rządowej i samorządowej są wojewodowie, starostowie, wójtowie oraz burmistrzowie i prezydenci miast jako szefowie obrony cywilnej województw, powiatów i gmin.
Do zakresu ich działania należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe i samorządowe, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne działające na ich terenach.
Szefowie Obrony Cywilnej województw i gmin wykonują zadania obrony cywilnej przy pomocy podległych im urzędów oraz powołanych w ich strukturach specjalistycznych komórek organizacyjnych:
• w województwach - przy pomocy Wojewódzkich Inspektorów Obrony Cywilnej i Wydziałów Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Ludności itp.,
• w miastach powyżej 40 tys. mieszkańców - Miejskich Inspektoratów Obrony Cywilnej, Wydziałów Zarządzania Kryzysowego itp.
• w pozostałych gminach - pracowników do spraw obrony cywilnej.

Za realizację zadań obrony cywilnej w zakładach pracy odpowiedzialni są ich właściciele lub kierownicy.
• Ministrowie (kierownicy) urzędów centralnych mają obowiązek uwzględniania zadań obrony cywilnej w nadzorowanych przez nich dziedzinach.
• Organizacje społeczne wykonują zadania obrony cywilnej w zakresie wynikającym z ich statusów i programów działania. Zasady i sposoby realizacji są uzgadniane w porozumieniach zawieranych przez ich naczelne organy z szefem Obrony Cywilnej Kraju

Formacje obrony cywilnej
Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej.
Formacje obrony cywilnej składają się z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych jednostek tych formacji.
Formacje obrony cywilnej tworzą, w drodze rozporządzenia, ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) - w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną.
Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.
• Formacje obrony cywilnej tworzy się w gminach i zakładach zatrudniających więcej niż 50 pracowników.
• W zakładach pracy zatrudniających mniej niż 50 pracowników, mogą być tworzone wspólne formacje dla kilku sąsiadujących ze sobą zakładów.
• Jeżeli jednak w zakładzie zatrudniającym poniżej 50 pracowników wytwarza się, magazynuje lub wykorzystuje do produkcji toksyczne środki przemysłowe, kierownicy, właściciele mają obowiązek powołać formacje, zdolne do samodzielnego działania ratowniczego w strefach bezpośredniego zagrożenia stwarzanego przez zakład pracy.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w gminach i zakładach pracy tworzy się:
• formacje obrony cywilnej ratownictwa ogólnego
• formacje obrony cywilnej przeznaczone do wykonywania zadań specjalnych

W czasie pokoju formacje obrony cywilnej nie są w pełni rozwinięte. Gotowość do działania będą osiągały sukcesywnie, z chwilą ogłoszenia wyższych stanów gotowości obronnej (w czasie od kilku do kilkunastu godzin). Czynności, obowiązki, harmonogramy i sposoby przeprowadzania tych operacji określają zarządzenia i wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju.
Rezerwa formacji obrony cywilnej
• Mężczyźni od 01.01. roku kalendarzowego, w którym kończą 18 lat życia, do 31.12. roku kalendarzowego, w którym kończą 60 lat życia, którzy:
o nie są przedpoborowymi;
o nie są poborowymi;
o nie posiadają karty przydziału mobilizacyjnych;
o nie są inwalidami.
• Kobiety od 01.01. roku kalendarzowego, w którym kończą 18 lat życia, do 31.12. roku kalendarzowego, w którym kończą 50 lat życia oraz:
o nie są inwalidami;
o nie mają dzieci do lat 8.

Przeznaczenie do służby w obronie cywilnej wymaga zgody wojskowego komendanta uzupełnień w stosunku do:
• wyszkolonych żołnierzy rezerwy, którzy nie ukończyli czterdziestu lat życia;
• kadry rezerwy, która nie ukończyła pięćdziesięciu lat życia.
Wojskowy komendant Uzupełnień nie udziela zgody na przeznaczenie do służby w obronie cywilnej żołnierzy rezerwy, którym wydano karty mobilizacyjne do jednostek organizacyjnych Sił Zbrojnych lub karty przydziału do jednostek zmilitaryzowanych, a także żołnierzom rezerwy zwolnionym, w drodze reklamowania, od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Stany gotowości obronnej państwa

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie gotowości obronnej państwa na terenie Rzeczypospolitej Polskiej / Dz. u. 2204.2218/ obowiązują poniższe stany gotowości obronnej:
1) stan stałej gotowości obronnej państwa
2) stan  gotowości obronnej państwa czasu kryzysu
3) stan  gotowości obronnej państwa czasu wojny

Stan stałej gotowości obronnej państwa:
utrzymuje się w czasie pokoju, gdy nie stwierdza się istotnych zagrożeń zewnętrznego bezpieczeństwa państwa. W tym stanie są realizowane zadania planistyczne , organizacyjne, kontrole mające na celu utrzymywanie w sprawności systemu obronnego państwa.

Stan gotowości obronnej państwa czasu kryzysu:
wprowadza się w razie zaistnienia zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa w celu uruchomienia elementów systemu przygotowania wybranych elementów systemu obronnego lub realizacji zadań ustalonych dla tego stanu. W tym stanie są realizowane zadania zapewniające przygotowanie do przeciwdziałania zewnętrznym zagrożeniom bezpieczeństwa państwa oraz usuwania skutków po ich wystąpieniu.

Stan gotowości obronnej państwa czasu wojny:
wprowadza się w celu odparcia bezpośredniej militarnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej / sojuszniczej/ wynika zobowiązanie do kolektywnej obrony przeciwko agresji. W tym stanie są realizowane są zadania umożliwiające przeprowadzenie pełnej mobilizacji, wprowadzenie stanu wojennego i pełne rozwinięcie systemu obronnego w celu odparcia agresji militarnej

W przypadku wprowadzenia stanu gotowości obronnej państwa czasu kryzysu lub wojny realizowane są zadania  uwzględniające pierwszeństwo zadań wykonywanych na rzecz polskich i sojuszniczych Sił Zbrojnych. Mogą one być wykonywane w sposób niejawny
Realizację zadań związanych z podwyższaniem gotowości obronnej państwa koordynują ministrowie i wojewodowie. W celu zapewnienia ciągłości przekazywania decyzji uprawnionych organów w stan stałej gotowości obronnej państwa tworzy się system stałych dyżurów
System ten jest uruchamiany w sytuacji wystąpienia symptomów wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa państwa